مقدمه
انجام اعمال عبادی به جهت تشریع از ناحیه خداوند متعال آداب و اعمال مخصوص به خود را می طلبد که باید طبق آن عمل کرد. در اصطلاح به این مسئله توقیفی بودن اعمال عبادی گفته می شود. به بیان دیگر در اعمال عبادی افراد و اشخاص غیر معصوم نمی توانند عمل یا ذکری را بی جهت به عمل عبادی اضافه کنند. از جمله مسائلی که در مورد نماز وجود دارد، تعقیبات بعد از نماز است. هر چند تعقیبات ذیل ادله قاعده تسامح در ادله سنن قرار می گیرد ولی باید توجه داشت اصل اولی در این قاعده رسیدن مطلب و روایتی از جانب حضرات معصومین علیهم السلام است و اگر مثلا در سند آن مشکلی وجود داشت این قاعده آن ضعف را جبران می کند.
آیت الکرسی
یکی از تعقیبات نمازهای روزانه خواندن آیت الکرسی است که آثار و برکات فراوانی دارد. چند بحث در مورد آیت الکرسی وجود دارد که در این نوشتار ما به یک مورد از آن ها اشاره می کنیم.
برخی سوال می کنند سند اینکه دست را بعد از نماز به چشم گرفته و آیت الکرسی میخوانید چیست و منبع آن کجاست؟ در جواب باید گفت علاوه بر اینکه این عمل مورد توجه علماء بوده است در کتب روایی و ادعیه هم در مورد این مطلب دستوراتی وارد شده است. در اینجا دو بحث مطرح است. بحث اول اصل شِفا یا عدم شِفای چشم به وسیله ی آیت الکرسی و بحث دوم علت خواندن آن بعد از نماز است.
به این عبارات توجه کنید:
الف- در کتاب مهج الدعوات و منهج العبادات كه يكي از تالیفات مرحوم سید ابن طاووس می باشد چنین آمده است: أن إنسانا ضعف بصره فرأي في منامه من يقول له قل أعيذ نور بصري بنور الله الذي لا يطفأ و امسح بيديك علي عينيك و تتبعها بآية الكرسي فقال فصح بصره و جرب ذلك فصح في التجربة[1]. چشم مردي كم سو شده بود. در خواب ديد كسي بدو مي گويد: بخوان: أعيذ نور بَصْرِي بنور الله الَّذِي لَا يطفأ و دستانت را بر ديدگان بكش و پس از آن آيَة الْكُرْسِي را بخوان. (راوي گويد: وقتي چنين كرد) چشمانش خوب شد. اين تجربه شده و درست بوده است.
ب- در کتاب شریف کافی بعد از ذکر استشفای مردم به آب حمام از حضرت امام رضا علیه السلام این چنین نقل شده است: …إنما شفاء العين قراءة الحمد والمعوذتين وآية الكرسي والبخور بالقُسط والمُر واللبان[2]. بدون ترديد شِفاي چشم در خواندن سوره حمد , قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ النَّاسِ , قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ الْفَلَقِ و آية الكرسي و بُخور دادن با قُسط[3] و مرّ[4] و كُندر[5] است[6].
تا اينجا گفته شد که آیت الکرسی سبب استشفای چشم است. بحث بعدی علت انجام این عمل بعد از نماز است. یکی از تعقیبات وارد شده در روایات بعد از نماز آیت الکرسی می باشد[7]. به این روایات توجه کنید:
الف- عن ابی عبدالله علیه السلام قال: لمّا أمر الله هذه الآيات أن يهبطن إلى الأرض تعلّقن بالعرش وقلن: أي ربّ، إلى أين تهبطنا إلى أهل الخطايا والذنوب؟ ! فأوحى الله عزّ وجل إليهنّ: اهبطن، فوعزّتي وجلالي لا يتلوكنّ أحد من آل محمّد وشيعتهم في دبر ما افترضت عليه إلاّ نظرت إليه بعيني المكنونة في كلّ يوم سبعين نظرة، أقضي له في كلّ نظرة سبعين حاجة وقبلته على ما كان فيه من المعاصي، وهي: أُم الكتاب[8]، و شهد الله أنّه لا إله إلاّ هو والملائكة وأولوا العلم[9] وآية الكرسي وآية الملك[10] [11].
ب- عن رجل سمع أبا الحسن (عليه السلام) يقول: من قرأ آية الكرسي عند منامه لم يخف الفالج، إن شاء الله، ومن قرأها في دبر كلّ فريضة لم يضرّه ذو حمّة[12].
فلذا مومنان بخاطر عمل به این مستحب و خاصیت شفا دهنده ایی که آیت الکرسی دارد این امر را بعد از نماز انجام می دهند که جمع بین دو امر کرده باشند.
فهرست منابع:
– قرآن کریم.
– إبراهيم مصطفى ـ أحمد الزيات ـ حامد عبد القادر ـ محمد النجار، المعجم الوسيط، دار النشر : دار الدعوة، تحقيق : مجمع اللغة العربية، عدد الأجزاء : 2.
– ابن طاووس، علي بن موسي(664 ق)، مهج الدعوات و منهج العبادات، تعداد جلد: 1، ناشر: دار الذخائر، نوبت چاپ: اول.
– العاملي ( 1104 هـ)، مُحمّدْ بن الحسن الحُر ، وسائل الشيعة، المحقق ونشر: مؤسّسة آل البيتِ عليهم السلام لإحياء التُّراثِ، الطبعة: الاُولى ـ جمادى الثانية 1409 هـ . ق، عدد الأجزاء : 30 جزءاً.
– كفعمي، ابراهيم بن علي عاملي (905 ق)، المصباح للكفعمي( جنة الأمان الواقية)، تعداد جلد: 1، ناشر: دار الرضي( زاهدي)، مكان چاپ: قم، سال چاپ: 1405 ق، نوبت چاپ: دوم.
– الكليني المتوفى (سنة 328-329 ه(، ابي جعفر محمد بن يعقوب بن اسحاق، الاصول من الكافي، عدد الاجزاء 8.
– المجلسي، محمد باقر، بحار الأنوار، الناشر : مؤسسة الوفاء – بيروت – لبنان، عدد الأجزاء : 110.
پی نوشت ها:
[1] مهج الدعوات و منهج العبادات، ص: 325. اين روايت همچنین در بحار، 92، 287 و مصباح کفعمی، 176 نیز نقل شده است.
[2] اللبان: نبات من الفصيلة البخورية يفرز صمغا ويسمى الكندر.(الوسیط)
[3] القُسْطُ: عُودٌ یُجاءُ به من الهِنْد یُجعَلُ فی البَخُور والدواء.(الوسيط)
[4] (المُرُّ): ضِدُّ الحُلْو. و – صَمغُ شجرٍ، وهو دواءٌ نافِعٌ للسُّعال ولَسْعِ العقربِ ولدیدان الأَمعاء.(الوسیط)
[5] صمغی است خوشبو که از درختی شبیه به مورد گرفته می شود. آن را در آتش می سوزانند تا بوی خوش آن منتشر شود.(معين)
[6] كافي، 6، 503: الحسين بن محمد، ومحمد بن يحيى، عن علي بن محمد بن سعد، عن محمد بن سالم عن موسى بن عبدالله بن موسى قال: حدثنا محمد بن علي بن جعفر، عن أبي الحسن الرضا عليه السلام قال: من أخذ من الحمام خزفة فحك بها جسده فأصابه البرص فلا يلومن إلا نفسه ومن اغتسل من الماء الذي قد اغتسل فيه فأصابه الجذام فلا يلومن إلا نفسه. قال محمد بن علي: فقلت لابي الحسن عليه السلام: إن أهل المدينة يقولون: إن فيه شفاء من العين فقال: كذبوا يغتسل فيه الجنب من الحرام والزاني والناصب الذي هو شرهما وكل خلق من خلق الله ثم يكون فيه شفاء من العين إنما شفاء العين قراء ة الحمد والمعوذتين وآية الكرسي والبخور بالقسط والمر واللبان. این روایت همچنین در وسایل الشیعه، 2، 155 و بحار، 89، 260 و 92، 90 با حذف صدر آن نقل شده است.
[7] ر.ک: كافي، ج2، ص748، ح 8 و وسايل الشيعه، ج 6، ص 467، باب استحباب قراءة الحمد، وآية شهد الله وآية الكرسي، وآية الملك، بعد كل فريضة، وقراءة التوحيد عند الخوف أو مائة آية.
[8] سوره ی حمد یا فاتحه الكتاب.
[9] آل عمران، 18 و 19: شَهِدَ اللَّهُ أَنَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ وَالْمَلَائِكَةُ وَأُولُو الْعِلْمِ قَائِمًا بِالْقِسْطِ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ * إِنَّ الدِّينَ عِنْدَ اللَّهِ الْإِسْلَامُ وَمَا اخْتَلَفَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ إِلَّا مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَهُمُ الْعِلْمُ بَغْيًا بَيْنَهُمْ وَمَنْ يَكْفُرْ بِآيَاتِ اللَّهِ فَإِنَّ اللَّهَ سَرِيعُ الْحِسَابِ*
[10] آل عمران، 26 و 27: قُلِ اللَّهُمَّ مَالِكَ الْمُلْكِ تُؤْتِي الْمُلْكَ مَنْ تَشَاءُ وَتَنْزِعُ الْمُلْكَ مِمَّنْ تَشَاءُ وَتُعِزُّ مَنْ تَشَاءُ وَتُذِلُّ مَنْ تَشَاءُ بِيَدِكَ الْخَيْرُ إِنَّكَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ * تُولِجُ اللَّيْلَ فِي النَّهَارِ وَتُولِجُ النَّهَارَ فِي اللَّيْلِ وَتُخْرِجُ الْحَيَّ مِنَ الْمَيِّتِ وَتُخْرِجُ الْمَيِّتَ مِنَ الْحَيِّ وَتَرْزُقُ مَنْ تَشَاءُ بِغَيْرِ حِسَابٍ*
[11] وسائل الشيعة، ج 6، ص 467، ح1.
[12] وسائل الشيعة، ج6، ص 468، ح2.
سلام
خیلی خوب اما ما عرب زبان نیستیم مفیدتر بود چنانچه ترجمه دقیق هم میشد
سلام وقت بخیر
ترجمه روایات در انتهای هر روایت ذکر شدهاست
موفق باشید