عبدالحجت حق جو
شاید این مطالب برایتان مفید باشد
در برخی کتب تاریخی وارد شده که سكينه بنت الحسين مى گويد در ميان خيمه نشسته بودم ، پدرم در ضمن اينكه از شهادت خود سخن مى گفت ، به يارانش نيز اعلام نمود كه هركس علاقه به شهادت ندارد از تاريكى شب استفاده نموده و به شهر و ديار خويش برگردد و هنوز گفتار امام به پايان نرسيده بود كه ياران آن حضرت ده تا ده تا و بيست تا بيست تا متفرق گرديدند و تنها هفتاد و اندى از آنان باقى ماندند…
اما به دلايلى چند، اين مطلب در مورد شب عاشورا درست نيست ؛ زيرا:
1 – در مدارك و منابع تاريخى معتبر و دست اول از چنين مطلب خبرى نيست و اين مطلبى است كه در منابع دست سوم و چهارم نقل شده است که برخی از آنها اعتباری علمی چندانی هم ندارند. از جمله در ناسخ التواريخ بدون ذكر ماءخذ و همچنين در معالى السبطين به نقل از كتاب نورالعين و…
2 – اين مطلب با آنچه از مرحوم مفيد و طبرى نقل شده مخالف است كه مى گويند: آنهايى كه به طمع منافع مادى با حسين بن على عليهمالسلام آمده بودند در منزل زباله با اعلان آزادى از سوى آن حضرت متفرق گرديدند و به همراه وى نماندند مگر آنانكه تصميم داشتند تا پاى جان از او حمايت كنند.
3- مرحوم طبرسی می گوید: پس از نقل خطبه امام حسين عليه السلام كه در ضمن آن اجازه بازگشت به اصحابش را داده است، چند نفر از اصحاب آن حضرت سخنانی بیان کردند که با محتوای این خبر منافات دارد. برای نمونه می توان به این موارد اشاره کرد:
الف- عباس بن على عليه السلام: ((لا اَرَانااللّه ذلِكَ اَبَداً؛)) خدا چنين روزى را نياورد كه ما تو را بگذاريم و به سوى شهر خود برگرديم )).
ب- و سپس ساير افراد بنى هاشم در تعقيب گفتار حضرت ابوالفضل و در همين زمينه سخنانى گفتند كه امام نگاهى به فرزندان عقيل كرد و چنين گفت :((حَسْبُكُمْ مِنَ الْقَتْلِ بِمُسْلِمٍ، اِذْهَبُوا قَدْ اَذِنْتُ لَكُم ؛)) آنان در پاسخ امام چنين گفتند: در اين صورت اگر از ما سؤ ال شود كه چرا دست از مولا و پيشواى خود برداشتيد چه بگوييم ؟ نه ، به خدا سوگند! هيچگاه چنين كارى را انجام نخواهيم داد بلكه ثروت و جان و فرزندانمان را فداى راه تو كرده و تا آخرين مرحله در ركاب تو جنگ خواهيم كرد.
ج- مسلم بن عوسجه، سعد بن عبداللّه، زهير بن قين و محمد بن بشير حضرمى که خبر اسارت فرزندش به او رسیده بود ولی عین حاضر با حمایت ازامام حجت را همه تمام کردند. امام چند قطعه لباس قيمتى به محمد بن بشیر حضرمی داد تا در اختيار كسانى كه مى توانند در آزادى فرزندش تلاش كنند قرار دهد. حضرت پس از سخنان اصحاب فرمودند:((فجزاكم اللّه خيراً و انصرف الى مضربه ؛)) امام حسين به آنان فرمود: خداوند به شما جزاى خير دهد، آنگاه به خيمه خويش مراجعت فرمود)).
اگر مراجعت گروهى از اصحاب امام حسين در شب عاشورا صحت داشت مسلَّما مرحوم ((طبرسى )) در اين مورد بيان مى نمود و يا اشاره اى به آن مى كرد ولى به طورى كه ملاحظه مى كنيد در كلام او نيز خبرى از اين موضوع نيست در ضمن طبق نقل هنوز گفتار امام علیه السلام تمام نشده بود که افراد به سرعت پراکنده شدند ولی این مطلب هم در منابع موجود نیست.
4- اعلان وفادارى و جان نثارى یاران امام علیه السلام در شب عاشورا، همچنان که که گذشت نادرستى مطالب یاد شده را اثبات مى کند.
البته بعيد نيست آنچه از سكينه بنت الحسين عليهما السلام نقل شده است (البته در فرض صحت)، مربوط به منزل زباله باشد لذا در این گفتار سخنى از شب عاشورا نيست بلكه به صورت كلى صحبت از ((يك شب )) است. منتها بعضى از نويسندگان و بيشتر، گويندگان آن يك شب را به جاى منزل زباله با شب عاشورا تطبيق كرده اند.
امام علیه السلام در منزل زُباله فرمودند: ((بِسْمِ اللّه الرَّحْمنِ الرَّحيم اَمّا بَعْدُ فَانَّهُ قَدْ اَتانا خَبَرٌ فَظيعٌ(تاثرانگیز) قَتْلُ مُسْلِمِ بْنِ عَقيلٍ وَهانِى بن عُرْوَةٍ وَعَبدِاللّه بْنِ يَقْطُرٍوَقَدْ خَذَلتْنا (از یاری دست برداشتند) شيعَتُنا. فَمَنْ اَحَبَّ مِنْكُمُ الا نْصِرافَ فَلْيَنْصَرِفْ لَيْسَ عَلَيْهِ مِنّا ذِمامٌ)). صراحت و صداقت در گفتار هرچند سبب ضرر ظاهری باشد ازطرف ائمه بیان میشود.
طبرى مورخ شهير و مرحوم مفيد بزرگترين دانشمند جهان تشيع درباره انگيزه و نتيجه اين پيشنهاد توضيح مشابهى دارند:
امام عليه السلام از امیدافراد نسبت به اطاعت کوفیان خبر داشت ولی چون امام واقعیت را ظاهرا متوجه شد وامتناع داشت کسی بدون اطلاع از واقعیت با او همراه باشد حقیقت امر را روشن کرد فلذا مضمون نامه را به همه اعلام کرد. در نتيجه ی اين پيشنهاد پس از سخنان امام عليه السلام جمعيتى كه با آن حضرت بودند گروه گروه متفرق شدند و تنها او ماند و تعدادى از ياران خاصش كه از مدينه به همراه او آمده بودند.
