عبدالحجت حق جو
شاید این مطالب برایتان مفید باشد
هر یک از ائمه علیهم السلام در مسئله ای بارز بودند. مثلا در مورد امام حسین علیه السلام بحث گریه و برگزار مجلس عزا بسیار پررنگ است. در کتب مختلف مانند کامل الزیارات ابن قولویه قمی این مطلب ذکر شد. مثلا در روایتی از وجود مبارک امام رضا علیه السلام چنین وارد شد که «يَا ابْنَ شَبِيبٍ إِنْ كُنْتَ بَاكِياً لِشَيْءٍ فَابْكِ لِلْحُسَيْنِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ ع»[1].
امیرالمومنین علیه السلام نیز در امر ذکر مناقب در میان سایر ائمه در چند جهت بسیار برجسته هستند:
الف- مناقب از نظر سندی تواتر لفظی، اجمالی و معنوی (کیفیت): صرف نظر از آیات، روایات متعددی و به تواتر در شان و مقام ایشان وارد شده که حدیث غدیر، حدیث ثقلین، حدیث انا مدینه العلم وعلی بابها و احادیثی دررابطه با شجاعت، علم، حلم و… حضرت از آن جمله هستند. برخی دیگر از روایات مورد عمل جمهور یا اتفاق علمای اسلامی هستند مانند روایاتی که ذیل آیه مباهله وارد شده است.
ب- مناقب از نظر محتوایی (کمیت): آیات متعددی در مورد مناقب ایشان وارد شده تا جایی که ابن عباس می گوید «ما نزل فی احد من کتاب الله ما نزل فی علی»[2] امیرالمومنین علیه السلام دراین باره می فرمایند «نَزَلَ الْقُرْآنُ أَرْبَاعاً فَرُبُعٌ فِينَا وَ رُبُعٌ فِي عَدُوِّنَا وَ رُبُعٌ سِيَرٌ وَ أَمْثَالٌ وَ رُبُعٌ فَرَائِضُ وَ أَحْكَامٌ وَ لَنَا كَرَائِمُ الْقُرْآنِ»[3]. کتاب مناقب ابن شهر آشوب 4 جلد است که بیش از یک جلد آن به مناقب امیرالمومنین علیه السلام اختصاص دارد یعنی بیش از یک چهارم آن. در ادامه به برخی از مصادیق نیز اشاره خواهیم کرد.
ج- متفق عنه بودن مناقب: در میان حضرات معصومین علیهم السلام شاید در مورد خمسه طیبه و خصوصا امیرالمومنین علیه السلام در منابع فریقین روایات بسیار زیادی وارد شده برای نمونه بخاری در صحیحش بابی به نام «بَابُ مَنَاقِبِ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ القُرَشِيِّ الهَاشِمِيِّ أَبِي الحَسَنِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ» قرار داده و یا مسلم در صحیحش بابی به نام «باب مِنْ فَضَائِلِ عَلِىِّ بْنِ أَبِى طَالِبٍ رضى الله عنه» اختصاص داده.
باید به این نکته توجه داشت که بین فضیلت و اختصاصات فرق وجود دارد. مثلا در مورد آیه مباهله آلوسی مفسر معروف اهل سنت ابتدا می گوید آیه در مورد خمسه طیبه نازل شده و این قول مشهور است ولی در ادامه می گوید «أنه لما نزلت هذه الآية جاء بأبي بكر، و ولده، و بعمر، و ولده، و بعثمان، و ولده، و بعلي، و ولده» و این قول خلاف جمهور است[4]. این کلام حاکی از این است که وی درصدد تنزل اختصاصات اهل بیت علیهم السلام به فضیلت است یعنی می گویند هر چند این آیه در مورد خمسه طیبه وارد شده ولی به آنها اختصاص ندارد و برخی هم گفته اند که در مورد افراد دیگر است.
[1] الأمالي( للصدوق)، النص، ص: 130.
[2] كشف الغمة في معرفة الأئمة (ط – القديمة)، ج1، ص: 314.
[3] كشف الغمة في معرفة الأئمة (ط – القديمة)، ج1، ص: 314.
[4] روح المعانى فى تفسير القرآن العظيم، ج2، ص: 182.
