دحوالارض و جواب به یک سوال

مقدمه

همواره بحث از کیفیت آفرینش عالم هستی یکی از سوالاتی است که ذهن انسان را به خود مشغول کرده است. سوال از اینکه علت اختلاف در خلقت چیست؟ یا اولین عنصر خلق شده در عالم هستی چیست؟ کیفیت خلقت انسان به چه صورت است؟ و…

به مناسبت 25 ذی القعده، روز «دحو الارض»به سوالی در کیفیت خلقت و  آفرینش آسمان و زمان می پردازیم. روز دحو الارض، روزی است که زمین از خانه کعبه گسترده شد. گسترده شدن زمین به این معناست که سرتاسر زمین را آب فرا گرفته و اولین نقطه ی زمین که در آن منطقه آب فرو رفت و زمین هویدا شد کعبه بود. این روز اعمال خاصی مانند روزه، غسل، نماز و… دارد که باید به کتاب های مربوطه مراجعه کرد.

 

بیان شبهه

آفرینش آسمان و زمین نیز مانند سایر موضوعات در کلام خداوند متعال مورد اشاره قرار گرفته است. برای نمونه می توان به این آیات اشاره کرد:

9 تا 11 فصلت: «قُلْ أَ إِنَّكُمْ لَتَكْفُرُونَ بِالَّذِي خَلَقَ الْأَرْضَ فِي يَوْمَيْنِ وَ تَجْعَلُونَ لَهُ أَنْداداً ذلِكَ رَبُّ الْعالَمِينَ وَ جَعَلَ فِيها رَواسِيَ مِنْ فَوْقِها وَ بارَكَ فِيها وَ قَدَّرَ فِيها أَقْواتَها فِي أَرْبَعَةِ أَيَّامٍ سَواءً لِلسَّائِلِينَ، ثُمَّ اسْتَوى‏ إِلَى السَّماءِ وَ هِيَ دُخانٌ فَقالَ لَها وَ لِلْأَرْضِ ائْتِيا طَوْعاً أَوْ كَرْهاً قالَتا أَتَيْنا طائِعِينَ فَقَضاهُنَّ سَبْعَ سَماواتٍ فِي يَوْمَيْنِ».

29 بقره: «هُوَ الَّذِي خَلَقَ لَكُمْ ما فِي الْأَرْضِ جَمِيعاً ثُمَّ اسْتَوى‏ إِلَى السَّماءِ فَسَوَّاهُنَّ سَبْعَ سَماواتٍ وَ هُوَ بِكُلِّ شَيْ‏ءٍ عَلِيمٌ».

27 تا 29 نازعات: « أَ أَنْتُمْ أَشَدُّ خَلْقاً أَمِ السَّماءُ بَناها رَفَعَ سَمْكَها فَسَوَّاها وَ أَغْطَشَ لَيْلَها وَ أَخْرَجَ ضُحاها وَ الْأَرْضَ بَعْدَ ذلِكَ دَحاها أَخْرَجَ مِنْها ماءَها وَ مَرْعاها وَ الْجِبالَ أَرْساها».

با نگاه بدوی به این آیات چنین باید گفت که بین آن ها تناقض وجود دارد به این بیان که محتوای دو آیه اول خلقت زمین قبل از آسمان و محتوای آیه سوم خلقت زمین بعد از آسمان است. در مقام جواب باید به چند نکته اشاره کرد:

 

پاسخ

اولا در مقام جواب می گوئیم خلقت زمین قبل از آسمان بوده ولی دحو الارض و گسترده شدن آن بعد از خلق آسمان است به بیان دیگر در خلقت زمین و آسمان چند مرحله طی شده الف. آفرینش ابتدایی زمین ب. آفرینش ثانوی آسمان ج. گسترش دادن زمین بعد از آفرینش آسمان.

اگر کسی بگوید زمین کره ای بزرگ و پهناور است و امکان ندارد خلقت و گسترده شدن آن با هم اختلاف زمانی داشته باشند. چون گسترده شدن زمین بعد از خلق آسمان است، خلق آن نیز بعد از آسمان باید باشد پس تناقض بین آیات همچنان باقی است. ما در جواب می گوئیم جدا بودن خلقت از گسترده شدن آن چه منعی دارد؟ اینکه شما می گوئید لازمه خلقت زمین گسترده شدن آن است، هیچ دلیلی ندارد.

اما اگر کسی بگوید در آیه 29 سوره بقره به این مطلب اشاره شده است که خلق زمین و هر آن چه در آن است بر خلق آسمان مقدم است در نتیجه اگر زمین بعد از خلقت گسترده نمی شد، امکان خلقت اشیاء در آن نیز وجود نداشت پس ناچار باید بگوئیم خلقت زمین و گسترده شدن آن بر خلقت آسمان مقدم پس تناقض بین آیات همچنان باقی است. ما در مقام جواب می گوئیم اینکه هر چند آنچه در سوره نازعات ذکر شده دلالت بر گسترده شدن زمین بعد از خلقت آسمان دارد ولی آیه دلالت نمی کند که استوا آسمان، بر گسترده شدن زمین مقدم بوده است در نتیجه امکان دارد استواء آسمان بعد از گسترده شدن زمین باشد چنانچه در سوره بقره نیز به این امر اشاره شده است.

ثانیا کلمه «بعد» که در سوره نازعات ذکر شده، به جهت بیان نعمات الهی یکی پس از دیگری است و مانند این معنا در زبان عرب بسیار است. ضمن اینکه همواره از کلمه «بعد» اراده زمان نمی شود تا بگوئیم مقصود از «بعد» در این آیه نیز یعنی گسترده شدن زمین بعد از خلقت آسمان بوده است.

درباره ی عبدالحجت حق جو

مطلب پیشنهادی

مناقب امیرالمومنین علیه السلام (1)

هر یک از ائمه علیهم السلام در مسئله ای بارز بودند. مثلا در مورد امام …

درس داده کاوی و علوم اسلامی

جلسه‌ای با همین عنوان به همت ستاد راهبری فناوری‌های هوشمند و موسسه امام خمینی در …

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *