عبدالحجت حق جو
شاید این مطالب برایتان مفید باشد
شبهه : چرا شیعیان بر مصیبت عاشورا تأکید دارند، اما به سایر ائمه کمتر توجه می‌کنند؟
صورت شبهه:
برخی می‌گویند شیعیان در ایام محرم و عاشورا به عزاداری و بزرگداشت امام حسین (ع) توجه ویژه‌ای دارند، اما برای سایر ائمه (ع) چنین مراسم گسترده‌ای برگزار نمی‌کنند. آیا این نشان‌دهنده کم‌توجهی به دیگر ائمه است؟ آیا این تأکید بر عاشورا نوعی غلو یا بی‌توجهی به مقام سایر معصومین (ع) محسوب می‌شود؟ آیا این تمرکز، جایگاه عاشورا را بالاتر از دیگر ائمه قرار می‌دهد؟
پاسخ مستدل:
- ویژگی منحصربه‌فرد عاشورا در تاریخ اسلام:
واقعه عاشورا به دلیل ابعاد عظیم فداکاری، شهادت، و مبارزه با ظلم، یک نقطه عطف تاریخی و معنوی در اسلام است. امام حسین (ع) با آگاهی کامل از شهادت خود و یارانش، برای حفظ دین و احیای ارزش‌های اسلامی قیام کردند. در زیارت اربعین می‌خوانیم: «وَبَذَلَ مُهْجَتَهُ فِيكَ لِيَسْتَنْقِذَ عِبَادَكَ مِنَ الْجَهَالَةِ وَحَيْرَةِ الضَّلَالَةِ» (مفاتیح‌الجنان، زیارت اربعین)، یعنی امام حسین (ع) جان خود را فدا کرد تا بندگان خدا را از جهالت و گمراهی نجات دهد. این فداکاری عظیم، عاشورا را به نمادی جهانی برای مبارزه با ظلم تبدیل کرده است. هیچ‌یک از ائمه دیگر (ع) در چنین صحنه‌ای با این ابعاد گسترده قرار نگرفتند، هرچند همه ائمه در راه خدا فداکاری کردند. - دستور ائمه (ع) برای بزرگداشت عاشورا:
ائمه معصومین (ع) خود بر عزاداری برای امام حسین (ع) تأکید کرده‌اند. به‌عنوان مثال، امام رضا (ع) فرمودند: «إِنَّ يَوْمَ الْحُسَيْنِ أَقْرَحَ جُفُونَنَا» یعنی روز حسین چشمان ما را گریان کرد. همچنین روایات متعددی دال بر وجود ثواب بسیار زیاد برای اشک ریختن بر امام حسین علیه السلام از طرف ائمه معصومین علیهم السلام وارد شده که به صورت خلاصه در مورد آنها می‌توان از تعبیر «مَنْ بَكَى أَوْ أَبْكَى أَوْ تَبَاكَى عَلَى الْحُسَيْنِ وَجَبَتْ لَهُ الْجَنَّة» استفاده کرد یعنی هرکس برای حسین گریه کند، گریه دیگران را برانگیزد یا خود را به گریه وادارد، بهشت بر او واجب می‌شود. این روایات نشان می‌دهد که تأکید بر عزاداری حسینی، دستور خود ائمه است و نه ابتکار شیعیان. - نقش عاشورا در حفظ تشیع:
واقعه عاشورا و عزاداری‌های آن نقش کلیدی در حفظ هویت شیعه و انتقال پیام اهل بیت (ع) داشته است. حرکت حضرت زینب (س) و امام سجاد (ع) در کوفه و شام، پیام عاشورا را به نسل‌های بعد منتقل کرد. مورخان نقل می‌کنند که خطبه‌های حضرت زینب (س) باعث بیداری مردم و رسوایی یزید شد. عزاداری‌های محرم، به‌عنوان یک سنت مستمر، این پیام را زنده نگه داشته است. این تأکید به معنای کم‌توجهی به دیگر ائمه نیست، بلکه عاشورا به دلیل تأثیر تاریخی‌اش، نقش محوری در حفظ مکتب تشیع داشته است. - توجه شیعیان به سایر ائمه در مناسبت‌های دیگر:
این ادعا که شیعیان به سایر ائمه توجه کمتری دارند، دقیق نیست. شیعیان در طول سال مراسم‌های متعددی برای بزرگداشت سایر ائمه برگزار می‌کنند، مانند عید غدیر برای امام علی (ع)، ولادت و شهادت امام رضا (ع) در مشهد، و مراسم شهادت امام صادق (ع). به‌عنوان مثال، زیارت حرم امام رضا (ع) سالانه میلیون‌ها زائر دارد. اما عاشورا به دلیل ماهیت حماسی و تراژیک خود، به‌صورت عمومی‌تر و گسترده‌تر برگزار می‌شود. این تفاوت در شدت بزرگداشت، ناشی از ویژگی‌های خاص عاشورا است، نه بی‌توجهی به دیگر ائمه. - رد اتهام غلو در مورد عاشورا:
تأکید بر عاشورا به معنای غلو یا برتری دادن امام حسین (ع) بر سایر ائمه نیست. در اعتقاد شیعه، همه ائمه معصومین (ع) دارای نور واحد هستند و مقام آنها برابر است. مطابق روایت حدیث یا احادیث نور واحد که مطابق آن تمام ائمه از نور خدا هستند به آفرینش نوری و پیشینی پیامبر(ص)، امام علی(ع) و اهل بیت(ع) هزاران سال قبل از خلقت حضرت آدم(ع) و آسمان‌ها و زمین اشاره می‌کند. تأکید بر عاشورا به دلیل شرایط تاریخی و اجتماعی خاص آن است، نه برتری ذاتی امام حسین (ع) بر دیگران. شیعیان معتقدند که هر امام در زمان خود وظیفه‌ای خاص داشته، و وظیفه امام حسین (ع) قیام علنی علیه ظلم بود. - نقش عزاداری در انتقال فرهنگ اهل بیت:
عزاداری‌های محرم فرصتی برای آموزش معارف اهل بیت (ع) به عموم مردم است. در این مراسم‌ها، نه‌تنها مصیبت امام حسین (ع) بیان می‌شود، بلکه سیره سایر ائمه نیز معرفی می‌شود. به‌عنوان مثال، در روضه‌ها و سخنرانی‌های محرم، اغلب به فضائل امام علی (ع)، امام حسن (ع)، و دیگر ائمه اشاره می‌شود. این نشان می‌دهد که عزاداری حسینی، بستری برای بزرگداشت همه ائمه است. - تفاوت در شرایط تاریخی ائمه:
هر یک از ائمه (ع) در شرایط تاریخی متفاوتی زندگی کردند. امام حسین (ع) در دورانی قیام کردند که انحرافات اموی به اوج رسیده بود و نیاز به یک حرکت علنی بود. در حالی که، مثلاً، امام باقر (ع) و امام صادق (ع) در شرایطی بودند که تربیت علمی و فکری شاگردان اولویت داشت. این تفاوت در مأموریت‌ها باعث شده که عاشورا به دلیل ماهیت حماسی‌اش بیشتر مورد توجه قرار گیرد.
شبکه های اجتماعی