عبدالحجت حق جو
شاید این مطالب برایتان مفید باشد
یکی از مسائل مهم و حساس درباره واقعه کربلا، موضوع سلب لباس و وضعیت پیکر مطهر امام حسین (ع) پس از شهادت ایشان است. این موضوع در برخی منابع تاریخی و مقتل‌ها ذکر شده و در زیارات، به‌ویژه زیارت ناحیه مقدسه به صورت عاطفی و معنوی بازتاب یافته است.
در این نوشتار تلاش شده است با استناد به منابع دست اول، این موضوع به صورت مستند و تحلیلی بررسی شود.
۱. گزارش منابع تاریخی درباره سلب لباس امام حسین (ع)
در مقتل‌های معتبر مانند «لهوف» از سید بن طاووس، «ارشاد» شیخ مفید و «تاریخ طبری»، به سلب لباس برخی شهدای کربلا از جمله امام حسین (ع) اشاره شده است. این عمل در آن زمان در جنگ‌های عرب معمول بود و هدف اصلی آن اغلب نمایش پیروزی و غنیمت گرفتن بود، نه تحقیر صریح.
روایات به وضوح ذکر می‌کنند که پس از شهادت، لباس‌های شهدا به غنیمت برده شده و پیکرها بدون کفن یا پوشش رها شدند، اما نیت تحقیر یا توهین مستقیم در منابع تاریخی به صراحت نیامده است.
۲. تصویرسازی معنوی در زیارت ناحیه مقدسه
زیارت ناحیه مقدسه که از امام زمان (عج) نقل شده، در وصف وضعیت پیکر امام حسین (ع) از زبان بسیار تأثیرگذار و نمادین استفاده می‌کند:«السَّلامُ عَلَى الاَْجْسَادِ الْعَارِيَاتِ فِي الْفَلَواتِ» (سلام بر آن بدن‌های برهنه در بیابان‌ها)«تَنْـهِشُهَا الذِّئَابُ الْعادِيَاتُ وَ تَخْتَلِفُ إِلَيْهَا السِّبَاعُ الضّارِيَاتُ» (گرگ‌های تجاوزگر آن‌ها را می‌درند و درندگان خون‌خوار به دورشان می‌چرخند)این تعابیر تصویری، هدفی فراتر از گزارش تاریخی دارند و بیانگر مظلومیت، هتک حرمت و عمق فاجعه کربلا هستند. در زیارت‌های دیگر مانند زیارت عاشورا، وارث یا اربعین، چنین توصیف‌هایی به صورت مستقیم وجود ندارد و بیشتر به فضائل و ثواب زیارت اشاره شده است.
۳. سابقه تاریخی و فرهنگی در عرب جاهلی و اسلام
سلب لباس و برهنه کردن جنازه‌ها در جنگ‌ها در فرهنگ‌های مختلف از جمله عرب جاهلی، برای نشان دادن تسلط و تحقیر دشمن سابقه داشته است. اسلام اما با تأکید بر حفظ حرمت بدن انسان‌ها حتی پس از مرگ، تحقیر جنازه را ممنوع اعلام کرد و به کفن کردن و دفن مناسب تأکید نمود.
بنابراین رفتارهایی مانند مثله کردن و تحقیر جنازه، در اسلام مذموم شمرده شده‌اند، اما واقعیت تاریخی کربلا نشان می‌دهد که برخی اقدامات علیه پیکر امام حسین (ع) صورت گرفته که فراتر از فضای جنگ و غنیمت‌گیری آن دوران بوده و اوج رفتارهای غیر انسانی را نشان می‌دهد.
۴. جمع‌بندی
سلب لباس و برهنه شدن پیکر امام حسین (ع) در منابع تاریخی مستند است، اما هدف تحقیر در آن‌ها به صراحت ذکر نشده است.زیارت ناحیه مقدسه با بیان شاعرانه و حسی، این موضوع را به نمادی از مظلومیت و فاجعه انسانی تبدیل کرده است.سایر زیارات شیعه درباره امام حسین (ع)، بیشتر بر فضائل، مقام معنوی و ثواب زیارت تأکید دارند و به این موضوع اشاره مستقیم ندارند.در تاریخ فرهنگی عرب جاهلی، این اقدام نوعی رفتار جنگی بوده، اما اسلام به حرمت انسان پس از مرگ توجه ویژه دارد.
—منابع
مقتل لهوف، سید بن طاووس، ارشاد شیخ مفید، تاریخ طبری، زیارت ناحیه مقدسه، زیارت عاشورا، زیارت وارث، زیارت اربعین.
شبکه های اجتماعی